Η αποχώρηση της πολιτικής

του Μεταξά Γιάννη

 

από http://www.tovima.gr/

 

Η Ευρώπη μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο φάνηκε να εισέρχεται σε μια περίοδο μοιραζόμενης προσδοκίας για ένα άλλο είδος σχέσεων ανάμεσα στους λαούς που ιστορικοπολιτισμικά τη συγκροτούσαν.

Σταθερή υπήρξε η αναφορά στην ενίσχυση των δημοκρατικών θεσμών οι οποίοι θα λειτουργούσαν όχι μόνο τυπικά αλλά και ουσιαστικά. Θα παρέχονταν έτσι νέες δυνατότητες για μια ειρηνόφιλη διεκδίκηση της ευτυχίας τόσο συλλογικά όσο και ατομικά. Και όλα αυτά στο θεσμικό πλαίσιο μιας συνυπαρξιακής συμπολιτείας. Η προοπτική προαπαιτούσε, ανάμεσα και σε άλλα, την εκτόπιση ενός ως τότε υφέρποντος εθνικιστικού λόγου που συντηρούσε μύθους (αλλά και σύμβολα, παραστάσεις και λέξεις) που τους εξεικόνιζαν και με τους οποίους οι ευρωπαϊκοί λαοί μέσω μιας κατηχητικής ιστορίας διαχωρίζονταν υπερηφάνως σε εχθρούς και φίλους.

Μια τέτοια όμως προοπτική για μια συνυπαρξιακή συμπολιτεία δεν θα μπορούσε να συντελεσθεί χωρίς μια γενική αναβάθμιση της πολιτικής. Και την ορίζουμε αυτή την τελευταία, την πολιτική, ως τη διαδικασία με την οποία ό,τι θα αποφασιζόταν θα είχε ως ύπατη αναφορά το συμφέρον των πιο πολλών ανθρώπων, δημοκρατικά κάθε φορά αναπροσδιοριζόμενο.

Ο,τι παράχθηκε όμως τα τελευταία χρόνια, ενώ συγκράτησε την ελπίδα, συνοδεύθηκε από πέντε τουλάχιστον παθογένειες που συνιστούν αποπολιτικοποίηση της ευρωπαϊκής εξουσίας.

Η πρώτη αποπολιτικοποίηση, έμμεση αλλά και γι' αυτό συχνά αδιόρατη στον πολίτη, ταυτόχρονα δημοσιονομική και νομισματική, αφορά την υπεραυτονόμηση της οικονομίας, με αποτέλεσμα να καθορίζεται ως αλληλεγγύη μόνο ό,τι δεν εμποδίζει την ιδιωτική ευημερία των ισχυροτέρων μελών της Ενωσης.

Η δεύτερη αφορά τη - μέσω της οργανωτικής αλλά και συμβολικής αποθέωσης της υπερειδίκευσης - υπερενίσχυση των εκτελεστικών εξουσιών σε βάρος της λειτουργίας των αντιπροσωπευτικών θεσμών.

Η τρίτη, η οποία οδηγεί σε έναν άτυπο φασισμό, οφείλεται σε πολλαπλές αδιαφορίες, εκπαιδευτικές και κατ' εξοχήν πολιτικές. Διαμορφώνεται ως δυνατότητα όταν μια κοινωνία, στην ανώνυμη πλειοψηφία της, έχει εγκοινωνισθεί στο να κρυφοκοιτάζει προς κάποια εικόνα αδιαπραγμάτευτης υπεροχής. Μια τέτοια κοινωνία αυτοϊεραρχείται ως πρώτη και μοναδική με τελικό αποτέλεσμα την κοινωνική απονομιμοποίηση των πολιτικών κομμάτων.

Η τέταρτη μορφή αποπολιτικοποίησης της εξουσίας έχει σχέση με τον τρόπο με τον οποίον ορισμένη επίσημη «Διανόηση» εποπτεύει την ελευθερία της έκφρασης. Οπου σε κάθε χώρα «κάποιοι», επιλέγοντας να είναι απολογητές ενός μόνο λόγου, θέτουν υπό τον έλεγχό τους τομείς της πολιτιστικής παραγωγής παρεμποδίζοντας τον στοχαστικό πλουραλισμό και τη δημόσια διακίνησή του.

Η πέμπτη συντελείται μέσα από μια όλο και περισσότερο εχθρόφιλη αντιμετώπιση της ετερότητας. Στο θέμα αυτό, το οποίο ορατοποιείται, στο πρακτικό επίπεδο, με μια κατά κανόνα αμελέτητη μεταναστευτική διαχείριση, η ΕΕ διέρχεται βαθιά εσωτερική κρίση παράγοντας ξενοφοβία και κοινωνική τρομοκρατία.

Ο επίλογος δικός σας.

Ο κ. Γιάννης Μεταξάς είναι ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.